1–پرتو درمانی چیست ؟
پرتو درمانی (رادیوتراپی )، روش درمانی است که در آن تومور با اشعه x با انرژی بالا تحت تابش قرارمی گیرد.پرتو درمانی شبیه به انجام اسکن است . بیمار در حین تابش پرتو درد یا گرما احساس نمی کند . پرتو درمانی خارجی با دستگاه های به نام شتاب دهنده خطی در شرایطی که بیمار بی حرکت در وضعیت درمانی قرار گیرد انجام می شود. جلسات درمانی باتوجه به نوع بیماری در زمان های تعیین شده به صورت جلسات کوتاه روزانه از شنبه تا چهارشنبه انجام می گردد . پزشک جزئیات آن را برای شما توضیح خواهد داد . در پرتو درمانی خارجی هیچ ماده رادیواکتیو وارد بدن شما نمی گردد و بعد از درمان به راحتی می توانید بدون محدودیت بادیگران حتی اطفال و زنان باردار در ارتباط باشید. برای خانم ها بسیار مهم است که در طول باردار نباشند . حتی مقدار کمی پرتو می تواند به جنین آسیب برساند . درصورت احتمال بارداری لطفا به کارشناسان پرتو درمانی یا پزشک خود اطلاع دهید.
2- برنامه پرتو درمانی شما چگونه تهیه و اجرا می گردد؟
پرتو درمانی نیاز به طراحی دقیق درمانی دارد که توسط پزشک متخصص رادیو تراپی – انکولوژی ، متخصص فیزیک پرتو درمانی و کارشناسان پرتو درمانی اجرا می گردد.بعد از معاینه پزشک و تهیه مدارک لازم ، تصویر برداری و آزمایش ها و …) طراحی درمان برای شما انجام می گردد. طراحی درمان معمولا از سیتی اسکن برای تهیه تصاویر از بدن شما آغاز می گردد. در هنگام انجام سیتی اسکن علامت هایی روی بدن شما گذاشته می شود و سپس محل علامت ها به صورت چند نقطه خال کوبی می گردند. زیرا لازم است بدن شما در طول پرتو درمانی وضعیت ثابت داشته باشد. به دلیل اهمیت بی حرکتی اندام تحت درمان ممکن است نیاز به قالب گیری جهت ساخت ابزار ثابت کننده بدن باشد. سپس به شما نوبت درمان داده خواهد شد . در جلسه اول درمان کارشناسان پرتو درمانی به شما راهنمایی های لازم را خواهند کرد.
توصیه های مهم در دوران پرتو درمانی
مایعات کافی بنوشید مخصوصا اگر شیمی درمانی دریافت می کنید. رعایت بهداشت پوست برای احتمال کاهش ایجاد زخم های پوستی ضروری است. در طول درمان از لباس های که پوشیدن و در آوردن آن ها راحت تر و سریع تر است استفاده نمایید. استراحت کافی و تغذیه مناسب داشته باشید.
-اگر عوارض یا مشکلی داشتید کارشناس یا پزشک خود را مطلع سازید.
عوارض رادیو تراپی سر وگردن
دندان ها :
قبل از شروع پرتو درمانی سر وگردن لازم است به دندانپزشک مراجعه نمایید ومشکلات دندان های شما قبل از شروع درمان برطرف گردد.
-درطول درمان ازنخ دندان، مسواک های نرم وخمیر دندان حاوی فلوراید استفاده نمایید . ازدهان شویه های حاوی الکل که محرک می باشد استفاده نکنید.
-در طول پرتو درمانی ناحیه سر وگردن اگر دندان مصنوعی دارید صبح وشب ان را تمیز کنید.
دهان:
پرتو درمانی سر وگردن باعث خشکی و التهاب و زخم های دهانی می گردد. ایجاد می گردد، وممکن است بلع وتکلم شما مشکل گردد. حس چشایی شما تغییر خواهدکرد. این عوارض معمولا بعداز هفته دوم بروز میکنند ،که معمولا 8-3 هفته بعد از پایان پرتو درمانی بهبود می یابد.
برای کاهش این عوارض:
یک دهان شویه مناسب مخلوط یک قاشق چای خوری جوش شیرین و 1لیتر آّب است ، قبل و بعدازغذا دهان را با شستشو دهید.
-مایعات کافی بنوشید( حداقل 6 لیوان در روز )
-بهداشت دهان را رعایت کنید.
-مصرف شکلات وشیرینی را محدود کنید.
-می توانید یخ را بمکید.
-بزاق مصنوعی می تواند به بهبودی خشکی دهان کمک کند.
– از مصرف غذاهای تند و آب میوه های ترش خودداری کنید .
– مایعات جوشان مصرف نمایید.
-غذاهای خشک مصرف نکنید.
– از استعمال سیگارو مصرف الکل خودداری نمایید.
– اگر لب هایتان زخمی است با نی مایعات بنوشید.
-مخلوط آب لیمو تازه و آّب قبل از غذا مصرف نمایید.
-در مورد مصرف مسکن ها با پزشک خود مشورت نمایید.
برنامه غذایی:
بی اشتهایی،کاهش وزن و سختی در غذا خوردن به علت بیماری شما یا عوارض پرتودرمانی می باشد ، تغذیه مناسب در طول درمان بسيار مهم است . بدن شما به انرژی و مواد مغذی برای ترمیم بافت های آسیب دیده ، مبارزه با عفونت ها و تحمل عوارض درمان نیاز دارد. به علاوه هدف ما این است که بدن و وزن شما در طول درمان ثابت بماند زیرا کاهش وزن و تغییر شکل درمان شما رامتوقف کرده یا تغییر خواهد داد . اگر تغییرات وزنی شما زیاد است کارشناسان پرتو درمانی یا پزشک خود را آگاه نمایید.
بعضی از توصیه های تغذیه ای عبارتند از:
از غذاهای نرم استفاده کنید ،بعضی از غذاهای توصیه شده عبارتند از سوپ های غلیظ ،حبوبات پخته شده نرم ، عصاره گوشت ، پوره سیب زمینی ، ماکارونی ، ماست ، بستنی ، تخم مرغ آب پز ، عسل ،غذاهی خشک را باکره ،سس و ماست نرم نمایید.حجم وعده های غذایی راکم و دفعات آن را افزایش دهید . آرامش و پیاده روی کوتاه قبل از غذا ممکن است اشتهای شمارا بهتر نماید.
پوست ومو:
-از اصلاح موهای سرو صورت با تیغ خودداری نمایید.
-سروصورت خود را باصابون یا شامپو های ملایم به ارامی شتشو داده و خشک نمایید.
-در روی پوست ناحیه درمان ،لوسیون پودرو کرم استفاده نکنید مگر با مشورت کارشناسان پرتو درمانی یا پزشک.
-در صورت خشکی لب ، اگر لب در محدوده درمان قرار ندارد از پماد ویتامین A چشمی استفاده نمایید.
-در طول درمان از لوازم آرایش استفاده نکنید.
– پوست شما به نور آفتاب در طول پرتو درمانی حساس می گردد و شما می توانید از ضد آفتاب استفاده نمایید.
– ریزش مو فقط در محدوده درمان پرتو درمانی می باشد و رویش مجدد آن بستگی به میزان پرتو دهی دارد.
البته در هر فردی مقدار رویش مجدد مو بستگی به میزان اشعه و طرح درمان و قدرت باز سازی فولیکول های مو دارد.