1-پرتو درمانی چیست ؟
پرتو درمانی (رادیوتراپی)، روش درمانی است که درآن تومور بااشعه x با انرژی بالا تحت تابش قرارمی گیرد . پرتو درمانی شبیه به انجام اسکن است . بیمار در حین تابش پرتو درد یا گرما احساس نمی کند . پرتو درمانی خارجی با دستگاه های به نام شتاب دهنده خطی در شرایطی که بیمار بی حرکت در وضعیت درمانی قرار گیرد انجام می شود . جلسات درمانی باتوجه به نوع بیماری در زمان های تعیین شده به صورت جلسات کوتاه روزانه از شنبه تا چهارشنبه انجام می گردد . پزشک جزئیات آن را برای شما توضیح خواهد داد . در پرتو درمانی خارجی هیچ ماده رادیواکتیو وارد بدن شما نمی گردد و بعد از درمان به راحتی می توانید بدون محدودیت بادیگران حتی اطفال و زنان باردار در ارتباط باشید . برای خانم ها بسیار مهم است که در طول باردار نباشند . حتی مقدار کمی پرتو می تواند به جنین آسیب برساند . درصورت احتمال بارداری لطفا به کارشناسان پرتو درمانی یا پزشک خود اطلاع دهید.
2- برنامه پرتو درمانی شما چگونه تهیه و اجرا می گردد؟
پرتو درمانی نیاز به طراحی دقیق درمانی دارد که توسط پزشک متخصص رادیو تراپی – انکولوژی ، متخصص فیزیک پرتو درمانی و کارشناسان پرتو درمانی اجرا می گردد . بعد از معاینه پزشک و تهیه مدارک لازم ، تصویر برداری و آزمایش ها و …) طراحی درمان برای شما انجام می گردد . طراحی درمان معمولا از سیتی اسکن برای تهیه تصاویر از بدن شما آغاز می گردد . در هنگام انجام سیتی اسکن علامت هایی روی بدن شما گذاشته می شود و سپس محل علامت ها به صورت چند نقطه خال کوبی می گردند . زیرا لازم است بدن شما در طول پرتو درمانی وضعیت ثابت داشته باشد به دلیل اهمیت بی حرکتی اندام تحت درمان ممکن است نیاز به قالب گیری جهت ساخت ابزار ثابت کننده بدن باشد . سپس به شما نوبت درمان داده خواهد شد . در جلسه اول درمان کارشناسان پرتو درمانی به شما راهنمایی های لازم را خواهند کرد .
توصیه های مهم در دوران پرتو درمانی
مایعات کافی بنوشید مخصوصا اگر شیمی درمانی دریافت می کنید . رعایت بهداشت پوست برای احتمال کاهش ایجاد زخم های پوستی ضروری است . در طول درمان از لباس های که پوشیدن و در آوردن آن ها راحت تر و سریع تر است استفاده نمایید. استراحت کافی و تغذیه مناسب داشته باشید.
-اگر عوارض یا مشکلی داشتید کارشناس یا پزشک خود را مطلع سازید .
عوارض پرتو درمانی پستان
پوست : پوست شما ممکن است در طول درمان قرمز ، خارش دار یا زخمی گردد عوارض پوستی معولا 10 روز بعد از شروع درمان ایجاد می گردند و در نواحی چین های بدن ممکن است عوارض پوستی شدیدتر باشند ( تاول ) . برای کاهش این عوارض در حد امکان از پوشیدن لباس های چسبان و پلاستیکی و پستان بند های فنر دار و کش دار خوداری کنید . از ساییدن و مالیدن و تحریک محل درمان خوداری کنید و از مواد محرک ( ضد عرق وعطر )درمحل درمان استفاده نکنید . از تابش مستقیم آفتاب به ناحیه درمان جلوگیری کنید.
بعد در پایان درمان معمولا عوارض پوستی در 7 الی 10 روز تشدید می گردد و سپس در طی معمولا 4 هفته برطرف می گردند .
خستگی : پرتو درمانی می تواند باعث بروز خستگی گردد . این عارضه می تواند به علت رفت و آمدهای روزانه به بیمارستان یا پرتو درمانی باشد . خستگی معمولا 4 الی 6 هفته بعد از پایان درمان بهبود می یابد . لنفادم : خانم هایی که تحت جراحی و رادیو تراپی ناحیه زیر بغل قرار می گیرند ، در خطر ایجاد یا تشدید تورم در بازو و دست می باشند در صورت بروز ورم شدید به متخصصص فیزیوتراپی ارجاع می گردید.
خلاصه ای از توصیه های فیزیوتراپی
فراموش نکنید که این توصیه ها نباید برای شما تداعی کند که دچار نقص عضو شده اید ، شما می توانید کار های سبک منزل از جمله گردگیری ، مرتب کردن تختخواب ، آشپزی و سایر کار های منزل را با وضعیت مناسب دست انجام دهید تا اندازه ای که خسته نشوید.
سایر عوارض: در بعضی از بیماران که تحت پرتو درمانی غددلنفاوی فوق ترقوه قرار می گیرند ممکن است دچار سوزش و گلودرد شوند.در صورت بروز این علایم کارشناس یا پزشک خود را مطلع سازید.
قلب و ریه : عوارض پرتو درمانی روی قلب و ریه بسیار نادر است .
پیگیری بعد از پرتو درمانی
بعد از پایان پرتو درمانی عوارض درمان ممکن است تا چند هفته ادامه یابد تا تشدید گردد در پایان رادیوتراپی پزشک توضیح ها و راهکار های درمانی را به شما می آموزد.
معمولا اولین ویزیت شما 6 الی 12 هفته بعد از پایان پرتو درمانی خواهد بود پزشک معالج معاینات ، آزمایش ها ، تصویر برداری ها را به شما توصیه می کند و سایر روش های درمانی را به شما توضیح خواهد داد.